Zapora Czarne - historia budowy
Intensywny rozwój regionu Beskidu Śląskiego i Pogórza Cieszyńskiego wywołał potrzebę zbudowania zbiornika wody pitnej. Został on usytuowany w miejscu połączenia dwóch (z trzech) potoków źródłowych rzeki Wisła, wypływających z terenu ścisłego rezerwatu przyrody "Barania Góra". Zapora ziemna przecięła dolinę około 300 metrów poniżej połączenia Czarnej Wisełki i Białej Wisełki. Ten olbrzymi wał - używając nomenklatury technicznej: ziemny z ekranem betonowym i żelbetowym - trzyma w ryzach jezioro tzw. Jezioro Czerniańskie. Budowę rozpoczęto w 1967 roku. Zaporę zaprojektował Hydroprojekt Kraków a dokładnie Jan Stonawski, a inwestorem bezpośrednim został Zarząd Inwestycyjny zabudowy Dorzecza Górnej Wisły w Krakowie.
W związku z budową zbiornika wodnego zaszła konieczność wywłaszczenia około 50 hektarów gruntów. Przygotowanie niecki obejmowało:
- karczowanie lasów na powierzchni 19,7 hektara
- usunięcie 12 gospodarstw z zabudowaniami oraz szkoły
- przebudowę istniejącego układu komunikacyjnego (przełożenie drogi państwowej Wisła-Kubalonka na długości 1 836 m oraz przełożenia drogi lokalnej do doliny Białej Wisełki).
Zapora w liczbach
Budowę zapory zakończono w 1973 roku. Zbiornik Wisła Czarne zamyka zlewnę o powierzchni 30 km2. Powierzchnia akwenu wynosi 40 hektarów i ma długość 1,1 km. Zbiornik ma pojemność 5 mln m3 i posiada trzy poziomy spiętrzenia.
Jaki jest cel budowy zbiornika?
Zadaniem zbiornika jest zaopatrzenie w wodę pitną mieszkańców Wisły, Ustronia i Skoczowa oraz ochrona przed powodziami terenów niżej położonych.
Czy w zbiorniku można się kąpać?
Patrząc na tak piękne i bardzo duże, jak na górskie tereny jezioro, wiele osób zadaje sobie nurtujące pytanie: czy w Jeziorze Czerniańskim można się kąpać? Zarówno kąpiele jak i łowienie ryb jest stanowczo zabronione. Powód - po pierwsz zbiornik jest rezerwą wody pitnej dla 3 miast Beskidu Śląskiego. Po drugie, jezioro leży w granicach rezerwatu i jednym z jego celów jest m.in. wspieranie ochrony pstrąga w Białej i Czarnej Wisełce. Wspomniane funkcje wykluczają uprawianie na jeziorze sportów wodnych. Byłby on zresztą za mały dla tych celów.
Co można robić nad zaporą?
Brzegi jeziora są świetnymi terenami do uprawiania rekreacji pieszej i rowerowej. Akwen otaczają cieniste lasy świerkowe. Z okolic jeziora można wyruszyć na zdobywanie Baraniej Góry; na jego zachodnim brzegu znajduje się udostępniony do zwiedzania Zamek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na Zadnim Groniu. Przy Jeziorze Czerniańskim w Wiśle miejsce ma jeden z kilku przystanków popularnej Wiślańskiej Ciuchci, która obwozi turystów po najciekawszych zakątkach tej rozległej miejscowości. W pobliżu Zbiornika Czerniańskiego znajdują się też: Dolina Białej Wisełki ze słynnymi Kaskadami Rodła, wodospad na Wisełce oraz skansen wsi wiślańskiej.
Punkt widokowy - Zapora Czarne
Jezioro Czerniańskie jest niemal obowiązkowym punktem turystycznym na mapie Wisły. Można do niego dojechać na dwa sposoby. Od strony Kubalonki, wtedy samochów parkujemy wzdłuż ulicy lub zatrzymując się pod Nadleśnictwem. Wybierając drugą wersję będziemy musieli pokonać niewielkie wzniesienie, ale ścieżka biegnie w lesie a my powoli wspinamy się na zaporę od jej drugiej strony. Cała zapora to "deptak", z którego można podziwiać przepiękne widoki na otaczające jezioro góry i lasy. Wprawne oko dostrzeże m.in. Zamek Prezydenta RP widoczny na wzgórzu wśród drzew.
Szkoła, która już nie istnieje - ciekawostka
Na terenie obecnego zbiornika w widłach Białej i Czarnej Wisełki mieściła się murowana szkoła. Wybudowano ją w latach 1878-79 pod kierownictwem budowniczego Fryderyka Fuldy z Cieszyna. W 1885 roku kierownictwo szkoły objął Jerzy Kubisz - gorliwy patriota, działacz obozu narodowego i oświaty ludowej. Był on, wraz z Jerzym Michejdą z Ustronia, współzałożycielem Polskiego Kółka Pedagogicznego (1889). Na skutech ich działania został wprowadzony język polski na konferencjach szkolnych. W 1896 roku Kółko Pedagogiczne zostało przekształcone w Polskie Towarzystwo Pedagogiczne, którego organem prasowym stał się "Miesięcznik Pedagogiczny", popularyzujący założenia i cele organizacji. Zadaniem organizacji jak i "Miesięcznika" była troska o rozwój szkół ludowych, podnoszenie na wyższy poziom ich pracy dydaktycznej i wychowawczej, dokształcanie nauczycieli i udzielanie im pomocy w trudnych sytuacjach życiowych. Polskie Towarzystwo Pedagogiczne skupiąjące nauczycieli szkół z polskim językiem nauczania odegrało fundamentalną rolę w ugruntowaniu polskiej świadomości narodowej na Śląsku Cieszyńskim, pozostającym od kilkuset lat (od 1653 roku) pod obcym panowaniem.
Źródła:
"Miasto Wisła. Podróż do źródeł", Michał Kawulok; Wydawnictwo Miasto Wisła, Przedsiębiorstwo Poligraficzne MODENA, wydanie pierwsze 2017
Tablica informacyjna przy zaporze.
